Muzikale waarden: kennis, verlichting, communicatie en plezier

Referentie:

Davies, Stephen, Musical Meaning and Expression, Ithaca – London: Cornell University Press, 1994, xii + 417 p.

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

“It remains true (…) that (…) we value works in part for their expressiveness, or for the composer’s expressive achievement. Why do we do so? Four considerations that I do not regard as exclusive or unrelated might be offered in explanation of the phenomenon: The expression of emotions in music (i) conveys knowledge of the natures of emotions in music or, more directly, by arousing them, (ii) has a therapeutic effect (…), (iii) joins us with others, thereby providing a sense of community, (iv) gives pleasure in their contemplation.” (p. 271)

 

Commentaar:

Kennis, verlichting, communicatie en plezier worden hier genoemd als overwegingen bij het bepalen van muzikale waarden. Hoewel deze begrippen nog vrij algemeen zijn, vatten ze wel het totale domein samen waarop deze waardebepaling tot stand komt. Er is behoefte aan een grondige, genuanceerde uitwerking van deze vier begrippen in het kader van muzikale waarden, gekoppeld aan een uitgebreide lijst van voorbeelden. (STAP 3: Relevant boek uit Eigen bibliotheek)

We 'zijn' gelijk we ons verhouden tot de ander

Referentie:

Small, Christopher, Musicking. The meanings of performing and listening, Middleton: Wesleyan University Press, 1998, 230 p.

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

“How we relate is who we are. Every way we can think of to specify a human being will involve a relationship with others. Our relationships specify us; they change as we change, and we change as they change. Who we are is how we relate. So it is that to affirm and celebrate our relationships through musicking, especially in company with like-feeling people, is to explore and celebrate our sense of who we are, to make us feel more fully ourselves.” (p. 142)

 

Commentaar:

De sociale deelname aan de muzikale uitvoering - waartoe niet alleen het musiceren behoort, maar alle handelingen die onderdeel zijn van de uitvoering en deze mogelijk maken - is vergelijkbaar met de manier waarop we relaties met anderen aangaan.  Dit staat direct in verband met wie we zijn. Small brengt hier de ontologische zijnsvraag in verband met sociale processen en rituelen die via het muzikale waarde krijgen. De menselijke afhankelijkheid van en relatie tot de ander, leert ons veel over ons zelf. (STAP 4: Relevant boek via bibliografie Martin M. J. Hoondert)

Sociale deelname aan de muzikale uitvoering

Referentie:

Hoondert, Martin J. M., “Muziek die ertoe doet. Over de ervaring van muziek als betekenisvolle structuur”, in: Vugt, Joost van (red.), Meer dan ontspanning alleen. Over het belang van muziek, Budel: Damon, coll. Soeterbeeck Programma Nijmegen, 2010, 80 p.

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

“Dit onderscheid (tussen ‘hoge’ en ‘lage’ cultuur, tussen ‘kunst’ en ‘entertainment’) gaat uit van muziek als ‘werk’ met analyseerbare kwaliteiten. Deze benadering doet geen recht aan de muzikale ervaring die, zeker ook bij populaire muziek, multisensorisch is. Ik stel dan ook voor, in navolging van onder meer Christopher Small, muziek niet te benaderen als werk (…) maar als performance. Small spreekt daarom niet van ‘music’, maar gebruikt consequent het werkwoord ‘to music’ als aanduiding van ‘taking part in a musical performance’. Deelnemen betekent voor Small zowel uitvoeren, luisteren, dansen en componeren, als kaartjes verkopen aan de kassa van een concertzaal en het schoonmaken van het podium. (p. 76)

(…) Betekenissen ontstaan in en door de performance. Deze betekenissen zijn niet geïsoleerd, zijn niet gebonden aan het individu, maar zijn altijd sociaal gevormd. Het proces van betekenistoekenning aan muziek is een sociaal proces. De betekenissen ontstaan in het netwerk van allen die betrokken zijn bij de act van ‘to music’. (p. 76-77)

(…) De muzikale performance realiseert een netwerk van menselijke relaties, echter niet zozeer de relaties zoals die daadwerkelijk bestaan, maar ideale relaties waarnaar we verlangen. Het betreft hierbij niet alleen relaties tussen mensen onderling, maar ook relaties met ons eigen lichaam, de kosmos, en de ons overstijgende wereld. Tijdens een muzikale uitvoering bereiken de gewenste relaties een virtueel bestaan, zodat de deelnemers deze kunnen ervaren alsof ze daadwerkelijk bestaan. Daarmee krijgt muziek het karakter van een ritueel. Niet alleen worden deze relaties tot een virtueel bestaan opgewekt, ze worden ook ‘explored, affirmed, and celebrated’, aldus Small.” (p. 77-78)

 

Commentaar:

De waarde van muziek zit niet alleen in de muziek zelf, maar vooral ook in alle aspecten die een bijdrage leveren aan het realiseren van het gehele muzikale ritueel. Hierdoor krijgt het ingewikkelde terrein van muzikale waarden een sociaal randje. Een onderdeel dat in deze visie op muzikale waarden nog onderbelicht lijkt, is het begrip kwaliteit. Wellicht is er een verband tussen de diepgang van de muzikale beleving en de kwaliteit van alle onderdelen van de act van ‘to music’. (STAP 3: Relevant boek via Eigen bibliotheek)

Deleuze: assemblage, relaties en waarde

Referentie:

Bogue, Ronald, Deleuze on Music, Painting and the Arts, New York – London: Routledge, 2003, xii + 221 p.

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

“The stagemaker’s song is but one element of an intrinsic circuit of actions and objects, whose functioning is so fascinating precisely because it is so involved and so unlikely. It seems a mere bricolage of randomly gathered pieces held together by improvised means. And in no way can this be considered an anomalous assemblage, as one may see from any cursory review of the array of improbable circuits that inform many relationships between predator and prey, parasite and host, male and female, parents and progeny, etc.” (p. 72)

 

Commentaar:

Hoewel ik nog niet veel van dit citaat begrijp, ben ik wel geboeid door de, in mijn ogen, onorthodoxe manier waarop Deleuze spreekt over het functioneren en communiceren van creatieve processen. De versnipperde, bij elkaar gegrabbelde toevalligheid van vondsten, die als een assemblage gepresenteerd worden, zeggen veel over de relationele netwerkwerkelijkheid van de hedendaagse tijd, waarin tijdelijkheid, flexibiliteit, het nomadische en vluchtigheid kernwaarden zijn, ook binnen het muzikale domein. (STAP 3: Relevant boek via Eigen bibliotheek)

Muziek: een dubbele bemiddeling

Referentie:

Dewey, John, Art as Experience, New York: Penguin Group, 2005 (eerste druk 1934), 371 p.

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

“Dr. Barnes has pointed out that not only are intellectual meanings carried over from past experiences to add expressiveness, but so are qualities that add emotional excitation, whether the excitation be of serenity or poignancy. “There are (…) in our mind in solution a vast number of emotional attitudes, feelings ready to be reëxcited when the proper stimulus arrives (…). What is called the magic of the artist resides in his ability to transfer these values from one field of experience to another, to attach them to objects of our common life (…).” Not (…) sense qualities as such, are either matter or form, but these qualities as thoroughly imbued, impregnated, with transferred  value.”

 

Commentaar:

De kunstenaar krijgt door Dewey een rol als bemiddelaar toebedeeld. Door zijn vermogen om expressieve en esthetische waarden te vertalen en te communiceren naar een kunstzinnige context, brengt hij de essentie van deze waarden over op zijn publiek.  In het feit dat kunst overdraagbaar is, dus in het overdraagbare zelf, schuilt de waarde van kunst. Bij muziek is er sprake van een ‘dubbele’ bemiddeling, namelijk die van componist naar uitvoerder en die van uitvoerder naar publiek. (STAP 3: Relevant boek via Eigen bibliotheek)

De waarde van het ‘spelen’

Referentie:

Scruton, Roger, Schoonheid, vertaald door Frans van Zetten, Amsterdam: Nieuw Amsterdam, 2010 (oorspronkelijke uitgave: Beauty, s.l.: Horsell’s Farm Enterprises Limited, 2009), 240 p.

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

“Kunst (…) haalt ons weg uit onze alledaagse praktische beslommeringen door ons te voorzien van objecten, personages, taferelen en handelingen waar we mee kunnen spelen en waar we van kunnen genieten om wat ze zijn, en niet om wat we eraan hebben.  (…) Deze activiteit is volgens Schiller des te noodzakelijker omdat we in ons dagelijks leven heen en weer geslingerd worden tussen de strenge eisen van de rede, die ons sommeert ons aan de regels te houden, en de verleidingen van de zintuigen, die ons uitnodigen op zoek te gaan naar nieuwe ervaringen. In het spel, door de kunst naar het niveau van de vrije contemplatie getild,  worden rede en zintuigen met elkaar verzoend en wordt ons een visioen gegund van het menselijk leven als een ongeschonden geheel.” (p. 142-143)

 

Commentaar:

Het spel, dat onschuldig en onbewust lijkt, krijgt hier een fundamentele betekenis, namelijk die van het scheppen van orde en betekenis in ons leven. Kunst wordt ingezet om inzicht te krijgen in de structuur van ons bestaan en geeft ons een gevoel van ‘passendheid’. Op dit niveau komen waarde (waarheid ) en schoonheid dicht bij elkaar te liggen, want, zo stelt Scruton, in de hoogste vorm van schoonheid wordt het leven zijn eigen rechtvaardiging. (STAP 3: Relevant boek via Eigen bibliotheek)

Het gaat erom dát we iets ervaren

Referentie:

Graham, Gordon, "The Value of Music", The Journal of Aesthetics and Art Criticism 53 (1995) 2, p. 139-153.

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"(...) it (aural experience) can evoke wonder by providing the sort of occasion upon which we find reason to delight not in the content of experience but in the fact of experiencing itself, the sort of occasion when, in common parlance, we discover that it is good to be alive, not good for this or that aim or end but for itself. In this way it is not fanciful, in my view, to describe music as transcendent, and if music can turn relatively common or garden aural experience into this sort of experience, it has, in my view, done as much, perhaps, as we can ask of anything".

 

Commentaar:

De waarde van muziek hoeft niet te liggen in wat we ervaren bij het luisteren of hoe we het ervaren, maar eerder in dat we iets ervaren. De verwondering die soms gepaard gaat met een diep gevoel van 'zijn', is onbeschrijflijk, maar intuïtief herkenbaar. Vanuit de gedachte dat muziek iets teweeg brengt waardoor je verder kunt gaan dan jezelf of de dagelijkse beslommeringen, zou je er wellicht een transcendente waarde aan kunnen toekennen (dat een immanent gevoel van 'zijn' teweegbrengt). (STAP 2: Relevant artikel via JSTOR)

De muziekdocent als expeditieleider

Referentie:

Reimer, Bennett, "Why do Humans value Music?", National Association for Music Education, http://www.menc.org/documents/onlinepublications/vision2020/WhyDoHumansValueMusic.pdf (geraadpleegd op 19.12.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"Music education exists to make musical values more widely and deeply shared. While no single explanation can completely and ultimately define music's values, sufficient agreement to provide a basis for communal action is possible and desirable. At this time in history, a viable belief system for music educators may be achieved if an attitude emphasizing inclusiveness rather than exclusiveness is taken. In this paper an attempt has been made to explain that musical values can be regarded as both end and complementary means; as encompassing the mind, body, and feelings; as being universal, culturally specific, and individual; as deriving from musical products and processes; and as embracing experiences across the entire spectrum of human feeling as made available by the entire array of the world's musics. Each music educator has the responsibility to forge a persuasive professional position from this and other attempts to solve the age-old puzzle of why humans value music." (p. 14-15)

 

Commentaar:

In dit artikel wordt muziekeducatie als uitgangspunt genomen om in te gaan op de waarde van muziek. Hoewel me dat als docent zeker boeit, ben ik toch meer gefascineerd door de manier waarop de auteur in één zin het totale spectrum van muziek en waarde blootlegt. De opdracht die vervolgens aan 'de muziekdocent' wordt gegeven, is onmogelijk en mogelijk tegelijkertijd. Het lijkt haast wel of de docent een soort voortrekkersrol speelt in een expeditie om het onmogelijke, namelijk het inzichtelijk maken en communiceren van muzikale waarden, mogelijk te maken. Om dergelijke expedities te leiden, is creativiteit, doorzettingsvermogen, flexibiliteit, innovativiteit en een zekere mate van krankzinnigheid noodzakelijk. (STAP 3: Relevant artikel via filosofie op internet)

Psycho-akoestiek en muzikale waarde

Referentie:

Müller, Mira (e.a.), "Aesthetic judgments of music in experts and laypersons", International Journal of Psychophysiology 76 (2010) 1, p. 40-51.

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"(...) during the interval of task-cue presentation, a stronger contingent negative variation (CNV) to the beauty judgment task was observed for experts, indicating that experts invest more effort into preparation for aesthetic processes than into correctness judgments. Secondly, during the first four chords, preparation for the correctness judgment required more exertion on the laypersons' side. Thirdly, during the last chord, laypersons showed a larger late and widespread positivity for the beauty compared to the correctness judgment, indicating a stronger reliance on internal affective states while forming a judgment.
(...) Listening to music is often an aesthetic experience involving cognitive, affective and evaluative processes. Previously, music expertise has frequently been found to modulate the cortical processing of various aspects of music perception. However, little had been known about how aesthetic processes are affected by music
expertise. Therefore, we investigated whether music experts and laypersons differ with regard to aesthetic processing of musical sequences." (p. 40 & p. 51)

 

Commentaar:

Interessante psycho-akoestische experimenten wijzen uit, dat er een verschil bestaat tussen de manier waarop leken en experts muziek cognitief benaderen (en waarderen). Het grote nadeel van deze testen is dat ze slechts kunnen gaan over een extreem geïsoleerd muzikaal aspect, zoals, in dit geval, een korte harmonische sequens of een korte ritmische opeenvolging. Of de uitkomst van deze testen iets zegt over de ervaring en waardering die leken en experts hebben bij het beluisteren van bijvoorbeeld de totale Ring des Nibelungen van Wagner, is mij niet duidelijk. (STAP 2: Relevant artikel via Swetswise)

Muziek als tijdskunst

Referentie:

Matravers, Derek, Art and Emotion, Oxford: Clarendon Press, 2001 (eerste druk 1998), viii + 236 p.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 18 G-MATR 2001

 

Extract:

"A piece of music (...) is a structure, the identity and value of which will not reside in any particular part, but rather in the relations between its parts. The truistic consequence of this is that the value of a piece of music emerges over time, as it takes time, when listening to a piece of music, for these relations te emerge." (p. 178-179)

 

Commentaar:

Muziek is bij uitstek een tijdskunst. Daarom spelen herinnering en verwachting een belangrijke rol bij de waardebepaling van muziek. De vraag is, of de subtiele relaties tussen de verschillende vormonderdelen van muziek auditief waarneembaar zijn bij een eerste luisterervaring. Dat dit mogelijk is na uitgebreide studie en het herhaaldelijk beluisteren van een werk, lijkt me evident. Maar dat verklaart niet, waarom complexe werken toch bij een eerste luisterervaring een diepe waarde kunnen hebben. (STAP 4: Relevant boek via bibliografie Robert Stecker)

De onafhankelijke 'waarde-instantie'

Referentie:

Stecker, Robert, Aesthetics and the philosophy of art: an introduction, Lanham: Rowman & Littlefield, coll. Elements of philosophy, 2010, xi + 314 p.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 18 G-STEC 2010

 

Extract:

"(...) a musical passage expresses an emotional state if it is readily and spontaneously heard as someone's expression of that state by a properly backgrounded listener who hears the passage in the context of the whole work and its historical setting." (p. 209)

 

Commentaar:

Het lijkt erop, dat de visie van een onafhankelijke 'instantie' (die zorgt draagt voor de algemene, historische en contextuele informatie rondom een werk) nodig is om de individuele luisterervaring aan te spiegelen. Echter hoe onafhankelijk is de visie van die 'instantie'? Ten eerste is historische informatie nooit volledig objectief. En ten tweede is de visievorming rondom de expressieve en emotionele kwaliteit van muziek welliswaar tot stand gekomen door professionals, maar ook zij kampen met hetzelfde subjectiviteitsprobleem als zogenaamde leken. Om het waardeoordeel te laten afhangen van een quasi-objectieve instantie lijkt me een overtollige stap, die alleen maar verder voert van waar het eigenlijk om gaat in het toch al moeilijke proces van beoordeling en waardering. (STAP 3: Relevant boek via UA-CATALOGUS)

Het ethische boven het esthetische argument

Referentie:

Bicknell, Jeanette, Why music moves us, New York: Palgrave Macmillan, 2009, xvi + 165 p.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 18.78 G-BICK 2009

 

Extract:

"The philosopher R. A. Sharpe's more recent declaration is (...): "The work, not the experience, is the proper focus of attention." (...) Sharpe has two main complaints against our imaginary listener who treats music as a means to the end of a sublime experience. First, her motivation is suspect. (...) Sharpe's point is subtle; it is not that we should not feel stirred by music or pleased to give to charity. The point is that we do not listen to music because we want to feel stirred or give to charity because we want to feel good about oursleves. Those feelings are secondary; if our motivation is "pure" then, the good feelings we derive are bonus. (...) His second complaint against listeners who seek certain kinds of experiences from music is that such experiences are intrinsically less valuable than the experience afforded by treating music as an object of contemplation" (p. 142-143)

 

Commentaar:

Sharpe's voorkeur voor het ethische argument boven het esthetische is wellicht belangrijk in de context van het geven aan goede doelen of armen op straat. Er is namelijk een directe correlatie tussen het geven en het voordeel dat 'de ander' ervan heeft of, anders gezegd, 'de ander' is direct benadeeld als je niet iets geeft. Maar je kunt je afvragen wie er benadeeld wordt bij het luisteren naar muziek. Naar wie ben je tekort geschoten als je de esthetische ervaring boven het ethische argument verkiest? Gaat het hier om een morele houding ten opzichte van jezelf? In mijn beleving is moreel handelen juist gericht naar de ander. (STAP 3: Relevant boek via UA-CATALOGUS)

De esthetische waardering van muziek als muziek

Referentie:

Davies, Stephen, Themes in the Philosophy of Music, Oxford: Oxford University Press, 2005 (eerste druk 2003), 283 p.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 18.78 G-DAVI 2005

 

Extract:

"I have argued (...) that the evaluation of musical works aesthetically and as music has a special status. The specialness of those standards of evaluation derives from the specialness of the interest to which they are relative. (...) I would (like) to go on to catalogue the properties or relationships that are value-conferring within musical works. (...) In general terms, there is commendation for such things as unity in variety, the combination of aptness and unexpectedness that is often found in a musical continuation, and so on. In particular terms, in symphonic works the economical use of materials, structural complexity, and the development of material are valued; in songs an appropriate interaction between the content of the text and the expressiveness of the music is valued; in performances of works with a written score we value the performer's creativity in realizing faithfully what is determined by the composer, and so on. (p. 206)

 

Commentaar:

Zou de afwezigheid van deze kenmerken betekenen dat een muziekstuk geen waarde heeft?
Bovendien wordt de esthetische waardering van muziek als muziek - wat hij daarmee bedoeld wordt uitgelegd op p. 205 - alleen binnen de muzikale context begrepen. Ik denk dat we de waarde van muziek niet op dezelfde manier zouden beoordelen, als we niet ook de extra, buiten-muzikale voordelen laten meewegen, zoals de invloed die muziek heeft op ons (fysieke en mentale) leven. (STAP 3: Relevant boek via UA-CATALOGUS)

De wederzijdse bevestiging van het esthetische en het analytische

Referentie:

Chua, Daniel K. L., Absolute music and the construction of meaning, Cambridge: Cambridge University Press, coll. New perspectives in music history and criticism, 1999, 314 p.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST T&L 78 G-CHUA 99

 

Extract:

"The problem was that the morality of the system depended on an analytic of the body, whereas the experience of it was grounded in an aesthetic of the body. Coginition and perception far from being rooted in the same substance, antagonised the soul. Neither material sense nor moral feeling could exist without obscuring the transparency of the other, and yet both were necessary: the analytic named the moral as natural and set the grid of emotions in which the body must move; the aesthetic affirmed as empirical that innate morality of being." (p. 124: On morality)

 

Commentaar:

Hoewel deze discussie over muziek uit de 18e eeuw gaat, is het probleem dat besproken wordt nog steeds actueel. Dit probleem gaat over de verhouding tussen het analytische en het esthetische op het terrein van de muzikale emotie en de moraal. De spanning tussen objectiviteit (analyse) en subjectiviteit (esthetiek) roept vragen op over de algemeen geldendheid van de muzikale waarden. Het probleem van balanceren en nuanceren is net als in de 18e eeuw ook nu nog onderwerp van gesprek, alleen wordt er tegenwoordig niet meer uitgegaan van ingeboren (natuurlijke) moraliteit en een vaste lijst van standaard emoties (affecten). (STAP 3: Relevant boek via UA-CATALOGUS)

Dichotomie: subjectiviteit versus objectiviteit

Referentie: `

Levinson, Jerrold (ed.), Aesthetics and ethics: Essays at the Intersection, Cambridge: Cambridge University Press, 2006 (eerste druk 1998), viii + 328 p.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 18 G-LEVI 2006

 

Extract:

"Railton begins with the ineliminable subjectivity of value, understood as a fact about point of view: there is no value without mattering, and there is no mattering without a subject to whom things matter. The challenge is then set as to how there can be such thing as mattering objectivity. The answer would seem to be that something matters objectively insofar as the subjectivity or point of view presupposed in a claim of value for the thing possesses an objective character. The task then becomes to say what it is for a subject or viewpoint to be objective. Is it a matter of cognizing a domain of objects and properties independant of the subject, or reasoning in accord with rationally appropriate rules, or perceiving matters in a disinterested and comprehensive matter?" (p. 5-6: Introduction)

 

Commentaar:

Het subjectieve karakter van het muzikale waardeoordeel wordt meestal onderkend, maar tegelijkertijd ook als lastig ervaren. Dat is begrijpelijk als het gaat om waarden waar een grote mate van objectieve, algemene geldigheid aan toegeschreven wordt. De complexiteit neemt in het geval van muzikale waarden toe, omdat deze zo nauw verbonden zijn met het esthetisch oordeel, waar eveneens een niet weg te denken rol voor subjectiviteit is weggelegd. Het lijkt me een interessante stap om de mate van en manier van actieve betrokkenheid bij het muzikale als rationele leidraad te nemen voor het verder uitdenken van het subjectiviteitsprobleem. (STAP 3: Relevant boek via UA-CATALOGUS)

Zorg voor voldoende muzikale ankers!

Referentie:

Budd, Malcolm, Music and the Emotions: The Philosophical Theories, London: Routledge, 1994 (eerste druk 1985), xiii + 190 p.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 148.7 G-BUDD 94

 

Extract:

"(...) a work that creates no expectations as to how it will continu, lacks musical value; and one in which the most probable goal is never reached or is reached in the most direct manner consistent with the work's style or is reached after superfluous diversions has little value. In short, musical value is a product of the temporary inhibition of goal-orientated musical processes. And the correlative in the listener of the temporary inhibition of a musical process is the temporaery inhibition of his tendency to respond - the temporary frustration of his expectation." (p. 169)

 

Commentaar:

Muzikale betekenis en waarde is hier gekoppeld aan het luisterproces. Muzikale betekenis komt in zekere zin tot stand als de luisteraar in zichzelf een soort 'ankers' heeft waaraan het gehoorde kan aanhaken. Bij het ontbreken van deze aanknopingspunten, zal de aandacht voor de muziek - en daarmee de betekenis en waarde - snel verdwijnen. Een belangrijke stap op weg naar het bepalen van muzikale waarden is dan ook het zorgen voor genoeg 'ankers' in ons muzikale bewustzijn. Deze zijn ongetwijfeld cultureel en individueel bepaald, maar ik ben ervan overtuigd dat deze ook door verdieping en studie kunnen ontstaan. (STAP 4: Relevant boek via bibliografie Stephen Davies)

Criteria voor de waarde van muziek: algemeen of specifiek?

Referentie:

Sharpe, Robert A., review of: Ridley, Aaron, "Music, Value and the Passions", The Philosophical Quarterly 47 (1997) 187, p. 236-238.

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"The centrepiece of his discussion is a discussion of what he calls (rather inappropriately) 'musical melisma', the musical gesture, or (to describe it in a way he avoids) melody. Conjoined with an account of motion in music, this gives him the material he requires for an account of how music moves us. This is important because, like some others, Ridley thinks that the expressive or passionate character of music and of what we experience when we hear it is connected with our valuing it. (...) Ridley (...) is aware, correctly, of the need to make the passionate quality of a work of music a matter of a unique feature (and music which lacks this quiddity lacks value as a consequence)." (p. 236)

 

Commentaar:

Als de muzikale parameters melodie en beweging (en wellicht ook harmonie, klankkleur, dynamiek, frasering, articulatie, dichtheid, textuur, structuur en vorm...) essentieel zijn in het kader van de muzikale expressie, die direct verbonden is met de waarde van muziek, dan lijkt deze waarde ineens compositie-afhankelijk geworden. De algemeenheid van de criteria voor muzikale waarden wordt hierdoor aangetast. (STAP 1: Relevante review van een boek via bibliografie Stanford)

Plezier als muzikale waarde

Referentie:

Levinson, Jerrold, "Pleasure and the Value of Works of Art", Britisch Journal of Aesthetics 32 (1992) 4, p. 295-306.

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"First, then, if the value of art is to be plausible related to its provision of pleasure, it must at least be its enduring capacity to yield pleasure, on many occasions, rather than its yielding pleasure on isolated, perhaps singular, occasions.
Second, the pleasure typically attendant on engagement with art should not be concieved of on the sensational model, that is, as a physiological occurence, passively borne, but rather as more on the order of enjoyment, actively achieved." (p. 295)

 

Commentaar:

Muziek wordt, misschien wel terecht, vaak de meest hedonistische vorm van kunst genoemd. Naast lichamelijk genot (het gevoel van extase tijdens het spelen, zingen of actief luisteren) speelt het geestelijk genot hierbij een belangrijke rol.
De directe ervaring van plezier door muziek is wellicht wenselijk, maar misschien ook tijdelijk en relatief aan de oppervlakte. Overigens is enige nuancering hier op zijn plaats, want een plotselinge, onverwachte aanraking met een onbekend muziekstuk kan soms jarenlang of jaren later, door herinnering of het opnieuw horen, een zeer diepe, emotionele beleving opleveren.
Een uitgestelde bevrediging van plezier, na herhaalde beluistering en intellectuele verdieping, kortom op basis van een actieve houding en een enorm doorzettingsvermogen, zou een langdurigere en diepere ervaring van plezier kunnen opleveren. In een tijd waarin sensatie, snelle behoeftebevrediging en voortdurende verandering aan de orde van de dag zijn, is deze laatste manier waarop plezier als muzikale waarde kan gelden, moeilijk voor te stellen. (STAP 1: Relevant artikel via bibliografie Stanford)

Ont-moeting met muziek

Referentie:

Goldman, Alan, "The Value of Music", The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 50 (1992) 1, p. 35-44.

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek
Zie ook: http://www.jstor.org/stable/431065 (geraadpleegd op 16.12.2011).

 

Extract:

"The detachment to which I refer does not involve a detached aesthetic attitude of contemplation, as in some older aesthetic theories. One need not and often should not be emotionally uninvolved when listening to music, and one's perceptual attention, if not behaviour, must be quite active as well. It is the music itself that is seperated from the practical affairs of the everyday world, not the listener who must be detached from the music as the object of attention. My thesis, in short is, that the peculiar and most inclusive value of music lies precisely in its presenting to us an alternative world, in which we can be actively, but not practically, engaged. the way in which this world is truly alternative or different connects with the felt ineffability of musical experience, with the very difficulty we have been having in expressing in words its value." (p. 39)

 

Commentaar:

Het is interessant hoe actieve betrokkenheid (niet de praktische) gekoppeld wordt aan het gegeven dat muziek in staat is om ons een alternatieve wereld, voorbij het alledaagse, te presenteren. Hierin ligt een belangrijke waarde van muziek verscholen. Het is de ont-moeting met muziek die het mogelijk maakt om die wereld te betreden. Deze ont-moeting, dit niet-moeten, is vrijwillig, vol overgave, maar verlangt wel een actieve, open, nieuwsgierige houding. (STAP 1: Relevant artikel via Bibliografie Stanford)

Muzikale initiatie

Referentie:

Trivedi, Saam, art. "Aesthetic of Music", in: Routledge Encyclopedia of Philosophy, Edward Craig (ed.), http://www.rep.routledge.com/article/M030SECT9 (geraadpleegd op 16.12.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"Why do we listen to music generally, besides the fact that a lot of it is enjoyable or heard socially? It has been claimed that the abstract realm of sound that music takes us into liberates us from our everyday concerns as we focus on musical form, expression, development, logic, tension and relaxation, a view that can be traced back to Schopenhauer's pessimism about the real world (...). Others have claimed, however, that the value of music consists at least in part of clarifying aspects of our world, such as, for example, the nature of emotions and expression (...), or in reinforcing messages, or telling us about human nature.

It has also been claimed that the value of music lies in part also in broader things such as developing a sense of community with others (...), as well as having a civilizing effect on persons, shaping their values and outlook. One must also here mention the view of Adorno (...), whose Marxist orientation led him to believe that music would logically progress to culminate in serial music being the liberating music of the future, and who rejected popular music such as jazz as exploitatively alienating the masses from serious music. It seems clear now with the passage of time, however, that Adorno's predictions are not just false but also reflect bias, even if there is something to his concerns about music and our broader culture being watered down greatly to appeal to the lowest common denominator.
Related questions concern the evaluation of particular pieces of music. Here such features as beauty, expressiveness, originality, development and subtlety seem to enhance the aesthetic value of individual works." (9 The value of music)

 

Commentaar:

Uit deze beknopte samenvatting over uiteenlopende visies omtrent de waarde van muziek, wil ik graag op één aspect ingaan, namelijk de waarde van muziek die zich openbaart op het moment dat de normale orde van de dag doorbroken wordt. Het betreden van deze 'wereld van de muziek' (zowel fysiek, bijvoorbeeld de concertzaal, als mentaal, bijvoorbeeld in een studieproces), lijkt op een soort initiatie. Een initiatie gaat gepaard met het zich aanpassen aan de nieuwe codes en gedragingen. En toelating geschiedt alleen bij conformering aan deze morele codes. Op deze manier verbreedt de waarde van muziek zich vanuit het muzikale naar de context, vanuit het centrum naar de periferie. Namelijk alle (fysieke en mentale, contextuele en emotionele) voorwaarden die nodig zijn om de wereld van het alledaagse achter te laten en de wereld van de muziek te betreden, behoren tot de waardebepaling van muziek. (STAP 0: Thematische afbakening via naslagwerk)

Morele en culturele waarde van muziek

Referentie:

Kania, Andrew, art. "The Philosophy of Music", in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), http://plato.stanford.edu/ (geraadpleegd op 16.12.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"(...) our emotional responses to music's expressivity can enable us to savor, understand, and even, to some extent, experience emotions in a ‘safe’ way. They can provide us with a cathartic release, and enable us to participate in a kind of communication with the composer or communion with other members of our musical culture (...) Emphasizing this last point, Roger Scruton argues that music's value is quasi-moral, in that the kinds of music one responds to, or those valued in a particular culture, reflect the state of that individual's or culture's ‘soul’ (...) has argued that there are beneficial consequences of an interest in music in general, such as heightened emotional and aural sensitivity, which are not properly valued as consequences of listening to individual pieces, but which lead us to value musical culture as a whole (...)." (5. Music and Value)

 

Commentaar:

De morele of culturele (of politieke) waarde van muziek is volgens mij inderdaad nauw verbonden met de notie van de expressieve waarde van muziek. Er lijkt zelfs sprake te zijn van een soort voorwaarde, namelijk dat expressiviteit van muziek en de daarmee gepaard gaande emotionele ervaringen ons in staat stellen om communicatief deel uit te maken van een collectief of 'cultuur'. De quasi-morele waarde van muziek komt dan volgens Scruton tot uitdrukking in de manier waarop individuele of collectieve muzikale beleving de staat van de respectievelijk individuele of culturele 'ziel' weerspiegelt. Het quasi-morele is in dit verband een lastig begrip. Wat bedoelt Scruton hier precies mee? Is de kunstervaring een middel om je te verhouden tot de normen waaraan het menselijk handelen gemeten moet worden? Wellicht biedt een wat minder rigide verhouding tussen de expressieve waarde en de morele, culturele (en politieke) waarde van muziek soelaas. (STAP 0: Thematische afbakening via naslagwerk)

Muzikale kenmerken verus expressieve kenmerken

Referentie:

Kania, Andrew, art. "The Philosophy of Music", in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), http://plato.stanford.edu/ (geraadpleegd op 16.12.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"With regard to the value of art in general, there are two central points on which there is some consensus. First, most philosophers take the value of artworks to be intrinsic to them, in the sense that the value of a work is tied essentially to the experience that the work affords. (...) That pleasure is a non-negligible part of the answer to this question is the second point upon which there is some consensus. (...)
There are a couple of dimensions to most solutions of the puzzle of pure music's value. One is the extent to which it is agreed that music really is abstract. To the extent that one thinks that music is not unrelated to the real world, one will be able to argue that music's value is at least no more puzzling than the value of arts more obviously related to the real world, such as literature and representational painting and sculpture. The other dimension to most solutions of the puzzle of pure music's value is the extent to which one thinks the abstractness of music is the source of its value. Thus, two theorists might agree on the extent to which music is related to the real world (by being expressive, say), yet one locate its primary value in that expressivity while the other locates it in its abstract, purely musical features." (5. Music and Value)

 

Commentaar:

Er is, denk ik, geen sprake van het maken van een keuze of de waarde muziek gelokaliseerd moet worden in de expressiviteit of in de abstracte, puur muzikale kenmerken van muziek. De waarde van muziek overkomt je doorheen de muziek. Bij het analyseren hoe de waarde van muziek tot stand is gekomen, zal waarschijnlijk blijken, dat zowel de expressiviteit als de intrinsieke, abstracte muzikale aspecten een rol hebben gespeeld. Natuurlijk is het interessant om te weten wat de balans tussen beide gezichtspunten is. Maar essentieel bij deze analyse lijkt me de vorm van actieve betrokkenheid (als uitvoerder, dirigent, componist, analyticus, historicus, luisteraar, etc.). Deze is bepalend voor de manier waarop de waarde van muziek op een bepaald moment, in een bepaalde context tot stand komt. (STAP 0: Thematische afbakening via naslagwerk)

Muziek als georganiseerd geluid?

Referentie:

Kania, Andrew, art. "The Philosophy of Music", in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), http://plato.stanford.edu/ (geraadpleegd op 16.12.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"Explications of the concept of music usually begin with the idea that music is organized sound. (...) Jerrold Levinson escapes the problem of subjectivism by locating the music-making features of the sounds in the intentions of the person organizing them. The sounds must be organized '[i] for the purpose of enriching or intensifying experience [ii] through active engagement (e.g., listening, dancing or performing) with the sounds [iii] regarded primarily, or in significant measure, as sounds' (...)." (1.2 The Definition of 'Music')

 

Commentaar:

Een voorwaarde om de waarde van iets te kunnen bepalen, lijkt in ieder geval de definitie van dat iets te zijn. Bij muziek is dat echter niet zo eenduidig. Is muziek echt alleen georganiseerd geluid? Behoort daartoe alleen alles wat toon heeft of ook ruis? En wat de stilte betreft, behoort die ook tot het georganiseerde geluid of alleen tot de omkadering ervan? Welke rol speelt de subjectieve interpretatie van het gehoorde?
De drie, vrij conservatieve aspecten die Levinson noemt, lijken me niet toereikend om het brede terrein waarop de definitie van muziek tot stand komt, in kaart te brengen. Mijn interesse gaat vooral uit naar Levinson's tweede kenmerk van actieve betrokkenheid. Dit element is volgens mij me niet alleen belangrijk bij de definiëring, maar ook bij de waardebepaling van muziek. (STAP 0: Thematische afbakening via naslagwerk)

Muziek: definitie, betekenis en waarde

Referentie:

Kania, Andrew, art. "The Philosophy of Music", in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), http://plato.stanford.edu/ (geraadpleegd op 16.12.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"Music is perhaps the art that presents the most philosophical puzzles. Unlike painting, its works often have multiple instances, none of which can be identified with the work itself. Thus, the question of what exactly the work is is initially more puzzling than the same question about works of painting, which appear (at least initially) to be simple physical objects. Unlike much literature, the instances of a work are performances, which offer interpretations of the work, yet the work can also be interpreted independently of any performance, and performances themselves can be interpreted. This talk of ‘interpretation’ points to the fact that we find music an art steeped with meaning, and yet, unlike drama, pure instrumental music has no obvious semantic content. This quickly raises the question of why we should find music so valuable. Central to many philosophers' thinking on these subjects has been music's apparent ability to express emotions while remaining an abstract art in some sense." (The Philosophy of Music)

 

Commentaar:

De vraag naar de waarde van muziek staat mijns inziens direct in verband met de problematiek rondom de definiëring en betekenis ervan. Bijvoorbeeld het vermogen van muziek om emoties uit te drukken, vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in de definitie van muziek als georganiseerd geluid. Echter een meer formalistische definiëring (als partituur) zal leiden tot een andere betekenis en waarde, bijvoorbeeld als bron voor inzicht in structuur en vorm die auditief te complex is om genuanceerd begrepen te worden. (STAP 0: Thematische afbakening via naslagwerk)

De ultieme politieke liefdesdaad

Referentie:

Hardt, Michael - Negri, Antonio, De Menigte. Oorlog en democratie in de nieuwe wereldorde, vertaling Guus Houtzager, Amsterdam: De Bezige Bij, 2004, 391 p. (oorspronkelijke uitgave: Multitude. War and Democracy in the Age of Empire, s.l.: The Penguin Press, 2004).

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

"Na deze langdurige periode van geweld en tegenstellingen, van mondiale burgeroorlog, van het verval van de imperiale biomacht en van het eindeloze gezwoeg van de biopolitieke menigten moeten de buitengewone opeenstapelingen van grieven en hervormingsvoorstellen op een gegeven moment door een bijzondere gebeurtenis, een radicale opstandige eis, worden getransformeerd. Zichtbaar is al dat er momenteel sprake is van een splitsing in de tijd tussen een heden dat al dood is en een toekomst die al leeft - de afgrond die daartussen gaapt neemt reusachtige afmetingen aan. Te zijner tijd zal een bepaalde gebeurtenis ons als een pijl de levende toekomst inschieten. Dat zal de werkelijke politieke liefdesdaad zijn." (p. 366)

Twee reacties op andermans lijden

Referentie:

Nilson, Peter, "On the Suffering of Compassion", Philosophia (2011) 39, p. 125-144.

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek
Zie ook: http://www.swetswise.com/ (geraadpleegd op 28.11.2011).

 

Extract:

"(...) there is empirical evidence to suggest that when we act out of compassion for someone else, then we act with the aim of relieving this other person of her suffering. As already mentioned, Batson and Coke (1981) have found evidence that there are two significantly different reactions to other people's suffering: (1) personal distress (which seems to come close to afflictive suffering) and (2) empathy (which includes compassion)." (p. 130)

Plato en Beethoven

Referentie:

Bent, Ian, "Plato-Beethoven: a hermeneutics for nineteenth-century music?", in: Bent, Ian (ed.), Music theory in the age of Romanticism, UK: Biddles Short Run Books, 1999, transferred to digital printing, p. 105-124 (oorspronkelijke uitgave: Cambridge: Cambridge University Press, 1996).

 

Plaatskenmerk:

UA-CST T&L 78 J 19 BENT 99

 

Extract:

"The very adoption of the hermeneutic method may itself have been a rhetorical device, a means of saying implicitly that Beethoven's (5th) symphony needed no more defense or justification than did Plato's Dialogues - that while interpretation might reveal a clear structure beneath the complex and baffling surface, the work was already as unassailable as that masterpiece from the fourth century BC." (p. 124)

Parasiteren tot de dood erop volgt

Referentie:

Serres, Michel, Het contract met de natuur, vert. uit het Frans door Roel Kaptein ... et al., Kampen - Kapellen: Kok Agora - DNB/Pelckmans, 1992, 182 p. (oorspronkelijke uitgave: Le contrat naturel, Paris: Editions François Bourin, 1990).

 

Plaatskenmerk:

UA-CST MAG-OW-B 25477

 

Extract:

"Wij moeten onze machtswellust, onze bezitsdrang en onze neiging tot nestbevuiling onderdrukken. Ons verdrag [met de natuur] behoeft het karakter van een bestand, van een staakt-het-vuren in de 'objectieve oorlog'. Het symbiotisch verdrag houdt erkenning van onze gastvrouw in, want anders leidt het menselijk parasiteren onvermijdelijk tot de dood van degene op wie geteerd wordt, tot de vernietiging van wie wij bewonen. En met die vernietiging zouden wij onszelf vernietigen." (p. 62)

Speculatieve regels van de sociale kunstecologie

Referentie:

Sloterdijk, Peter, Kritiek van de cynische rede, vertaald door Tinke Davids, Amsterdam: Uitgeverij De Arbeiderspers, 1992, tweede druk (eerste druk 1984), 860 p. (oorspronkelijke uitgave: Kritik der zynischen Vernunft, Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1983).

 

Plaatskenmerk:

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, 591363 [C0-109 e]

 

Extract:

"Men kan twee speculatieve regels van de sociale kunstecologie opstellen: het echte, levende, wat 'origineel' is, wordt ingeperkt door zeldzaamheid; de impulsen die dergelijke originelen geven aan de massa, worden ingeperkt door fictionalisatie. Het echte blijft zeldzaam; imitaties en dingen die alleen maar 'interessant' zijn, blijven automatisch ongevaarlijk en worden voor de massa vrijgegeven." (p. 192-193)

Postmodernisme versus deconstructie

Referentie:

Ermarth, Elizabeth Deeds, art. "Postmodernism", in: Routledge Encyclopedia of Philosophy, Edward Craig (ed.), http://www.rep.routledge.com/article/N044SECT2 (geraadpleegd op 27.11.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"Postmodernism differs from deconstruction, with which it is sometimes confused. Deconstruction is a methodology with agendas similar to some of postmodernism but with a much more limited capability. Deconstruction is a negative movement by which an interpreter of a code or sign-system (for example a novel or a psychoanalysis) looks for what is not present rather than what is present – looks for the points of crisis and breakdown in a system or a rationalization rather than its more obvious positivities. This methodology has the initial value of opening interpretation to complex reading, but it soon gets lost in circularity; the negative quality of its questioning often limits the creativity of the response. It is almost as though deconstruction is riveted on what it has not got, operating on a kind of nostalgia for the referential view of language that postmodernism revises." (2 The role of language)

De dialogische ruimte

Referentie:

Jaksche, Elisabeth - Van Zilfhout, Peter, "Dialoog, sociale waarden en diversiteit", in: Van Zilfhout e.a. (red.), De Vrije Ruimte. Filosofie, ruimte, ontmoeting, Budel: Damon, coll. Flexus: Fontys filosofie reeks, 2009, p. 88-103.

 

Plaatskenmerk:

Fontys Mediatheek Tilburg Kunsten, 179 vrij

 

Extract:

"De dialogische ruimte, of ruimte van de dialoog, bestaat als een dubbele ruimte. Het is een fysieke ruimte, omdat de deelnemers alleen aanwezig zijn, niet alleen luisteren naar elkaar, maar elkaar ook kunnen zien, zowel bij hun spreken als bij hun zwijgen. Het is ook een talige en geestelijke ruimte, het is een soort van tussenruimte, tussen de deelnemers in gesponnen, die bestaat uit uitgesproken woorden en gedachten, welliswaar individueel uitgedrukt maar zeker ook gemeenschappelijk gedragen. Elke dialogische ruimte is daarom ook uniek en onherhaalbaar." (p. 88-89)

Over Lyotard en de metafoor van het eilandenrijk

Referentie:

Erno Eskens (red.), Dit is Lyotard. Zijn belangrijkste geschriften, samenstelling en inleiding Erno Eskens, Kampen: Agora, 2003, 430 p.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST 19.8 P-LYOT 2003

 

Extract:

"Er zijn vele manieren om met taal om te gaan; er zijn vele eilanden. Ieder mens navigeert daartussen. (...) Er zijn geen vaste verbindingen tussen de eilanden, we kunnen op ontelbaar vele manieren navigeren tussen de discoursen. Daar schuilt onze vrijheid. (...) Over eilanden heen vliegen kan echter niet. Het ontbreekt ons aan een metataal waarin we de verschillende talen kunnen vergelijken en beoordelen. We zijn veroordeelt tot zwemmen van discours naar discours, van genre naar genre. En we weten het. We weten dat we een toevallige taal spreken. Dat is het eerste teken dat de postmoderne mens ten diepste sceptisch is." (p.13, inleiding)

Engels over literatuur

Referentie:

Engels, Friedrich, Letter to Minna Kautsky, 26.11.1885, transcribed by Andy Blunden, Marx and Engels Internet Archive, http://www.marxists.org/archive/marx/works/1885/letters/85_11_26.htm (geraadpleegd op 27.11.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"The novel (Die Alten und die Neuen) itself reveals the origins of this shortcoming. You obviously felt a desire to take a public stand in your book, to testify to your convictions before the entire world. This has now been done; it is a stage you have passed through and need not repeat in this form. I am by no means opposed to partisan poetry as such. Both Aeschylus, the father of tragedy, and Aristophanes, the father of comedy, were highly partisan poets, Dante and Cervantes were so no less, and the best thing that can be said about Schiller’s Kabale und Liebe is that it represents the first German political problem drama. (...) I think however that the purpose must become manifest from the situation and the action themselves without being expressly pointed out and that the author does not have to serve the reader on a platter — the future historical resolution of the social conflicts which he describes. To this must be added that under, our conditions novels are mostly addressed to readers from bourgeois circles, i.e., circles which are not directly ours. Thus the socialist problem novel in my opinion fully carries out its mission if by a faithful portrayal of the real conditions it dispels the dominant conventional illusions concerning them, shakes the optimism of the bourgeois world, and inevitably instils doubt as to the eternal validity of that which exists, without itself offering a direct solution of the problem involved, even without at times ostensibly taking sides." (s.p.)

Het hooglied van de liefde

Referentie:

De Bijbel. Willibrord vertaling, Boxtel: Katholieke Bijbelstichting, 1978, XIV + 1842 p.

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

"4 De liefde is lankmoedig en goedertieren; de liefde is niet afgunstig, zij praalt niet, zij beeldt zich niets in. 5 Zij geeft niet om de schone schijn, zij zoekt zichzelf niet, zij laat zich niet kwaad maken en rekent het kwade niet aan. 6 Zij verheugt zich niet over onrecht, maar vindt haar vreugde in de waarheid. 7 Alles verdraagt zij, alles gelooft zij, alles hoopt zij, alles duldt zij." (p. 1482, 1 kor 13: 4-7)

Michael Hampe over het wezen der natuur

Referentie:

Seel, Martin, "Warum die Welt einmalig ist", Zeit Online 26.11.2011, http://www.zeit.de/2011/48/L-S-Hampe (geraadpleegd op 26.11.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"In seinem 2009 erschienenen Buch Das vollkommene Glück hatte er [Michael Hampe] vier Meditationen über das Thema nebeneinandergestellt und seinen Lesern die Schlüsse aus diesen gegenläufigen Deutungen weitgehend selbst überlassen. Sein neues Werk Tunguska oder Das Ende der Natur vereint noch weit mehr philosophische Stimmlagen in einem einzigen Band. Den Hauptteil bildet ein in vier Akte unterteiltes Totengespräch, das die Tradition dieses Genres von Lukian bis Paul Valéry in virtuoser Manier erneuert. Als Kronzeugen treten unter anderem Goethe, Heidegger, Alain Badiou und Andrei Tarkowski auf. Jeder der Dialoge wird von nahezu poetischen Vorspielen eingeleitet, die den vier Elementen Wasser, Erde, Feuer und Luft gewidmet sind. Eine freie Improvisation über das fünfte Element der Zeit, das den Bewegungsraum der vier anderen durchwirkt, schließt sich an. Gefolgt wird dieses Spiel von einer flüssig geschriebenen Abhandlung über die Unmöglichkeit einer stabilen Unterscheidbarkeit von Natur und Kultur." (s.p.)

Over Walter Benjamin

Referentie:

Zelnick, Stephan, review of: Wolin, Richard, "Walter Benjamin: An Aesthetic of Redemption", The Journal of Aesthetics and Art Criticism 42 (1983) 2, p. 233-235.

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/Filosofische bibliotheek
Zie ook: http://www.jstor.org/stable/430672 (geraadpleegd op 26.11.2011).

 

Extract:

"There is a persistent romanticism in Wolin's Benjamin: Benjamin's attraction to obscure learning and fragmentary texts, his resistence to merely scholarly reconstructions of historical moments in favor of the living spirit, his faith in the Messianic moment that could instantly admit perfection into a debased world, his rejection of Enlightenment and productivist claims for progress, his love for communal life and art, his shattering of spatial-temporal coordinates in order to see through to the special qualities of things, words, and experiences." (p. 234)

Bestaat de ziel?

Referentie:

Voltaire [Arouet, François-Marie], Kleine philosophische Aufsätze, http://gutenberg.spiegel.de/buch/2437/8 (geraadpleegd op 26.11.2011).

 

Plaatskenmerk:

http://gutenberg.spiegel.de/buch/2437/8

 

Extract:

"Nun existiert aber diese erste animalische Seele sicher überhaupt nicht; sie ist nichts anderes als die Bewegung eurer Organe. Nimm dich in acht, o Mensch, deine schwache Vernunft dürfte kaum beweisen können, daß die andere Seele existiert. Nur durch den Glauben kannst du etwas von ihr wissen. Du wirst geboren, du wirkst, du denkst, du wachst, du schläfst und weißt selbst nicht wie. Gott hat dir die Fähigkeit zum Denken gegeben, wie er dir alles übrige gegeben hat. Und wenn er nicht gekommen wäre, da die Zeit nach seiner Vorsehung erfüllt war, dir zu offenbaren, daß du eine immaterielle, unsterbliche Seele hast, du selbst hättest keinen Beweis dafür." (Kapitel 8: Was ist die Seele? Haben wir eine Seele?)

Waarheid, Zijn en Schoonheid

Referentie:

Heidegger, Martin, De oorsprong van het kunstwerk, inleiding Hans-Georg Gadamer, vertaling Mark Wildschut en Chris Bremmers, Amsterdam: Boom, 2009, 104 p. (oorspronkelijke uitgave: "Der Ursprung des Kunstwerkes", in: Holzwege, Frankfurt am Main: Klostermann, 1950).

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 19.8 P-HEID 2009

 

Extract:

"De waarheid is de waarheid van het zijn. De schoonheid komt niet naast deze waarheid voor. Als de waarheid zich in het werk stelt, verschijnt ze. Het verschijnen - als dit zijn van de waarheid in het werk en als werk - is de schoonheid." (p. 98)

Muziek en moderniteit

Referentie:

Bowie, Andrew, "Music, Language and Modernity", in: Benjamin, Andrew (ed.), The Problems of Modernity: Adorno and Benjamin, London - New York: Routledge, 1991 (eerste druk 1989), p. 67-85.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 19.8 G-BENJ 91

 

Extract:

"In music in the modern period there is much more clearly a sense in which the importance of the particular mode of articulation in question lies precisely in the way in which it gives both producer and listener an individual role which can never be fully amenable to analysis in terms of identity with dominant rules. Adorno's suggestion that even music in de modern age can end up using the same dominant mode of rational identification which negates individual meaning (...) has now been overtaken by other historical developments and revealed as an unneccesarily limiting view of music and modernity." (p. 83)

Walter Benjamins analyse van de aura

Referentie:

Symons, Stéphane, "Kunst, verstrooiing en aandacht", Ethische Perspectieven 21 (2011) 3, p. 288-303.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 10E-ETP

 

Extract:

"De concepten 'invoeling' en 'mentale absorptie' en de paradox dat onze aandacht gewekt wordt door net die objecten en fenomenen die niet naar ons uitgaan vormden een grote invloed op Walter Benjamins bekende analyse van de aura. De aura duidt op de aantrekkingskracht van objecten en beelden die een autonomie bewaren ten aanzien van het dagelijkse bestaan en in zichzelf verzonken lijken en weerbarstig blijven tegenover onze blik. De aura wordt gedefinieerd als een 'eenmalige verschijning van een verte (in een object) hoe dichtbij dat (object) ook mag zijn'." (p. 296)

De relatie tussen filosofie en muziek

Referentie:

Goehr, Lydia, art. "Adorno, Theodor Wiesengrund", in: Encyclopedia of Philosophy, Donald M. Borchert e.a. (eds.), Detroit-New York: Thomson Gale, 2006, second edition, vol. 1, p. 25-30.

 

Plaatskenmerk:

UA-CST FILO 10A-BORC 2006:1

 

Extract:

"Philosophy and music stood in an antagonistic but intimate relation. Because music was the exemplary language of pure expression but of no concept, and philosophy that of pure concept but no expression, each yearned, as if seeking a (Goethean) affinity, for what the other had - rational articulation for the one, and expression for the other. In their productive but troubled yearning they jointly tracked the historical course of modernity." (p. 25)

Lijden en verlangen naar geluk

Referentie:

Berendzen, J.C., art. "Max Horkheimer", in: Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), http://plato.stanford.edu/ (geraadpleegd op 26.11.2011).

 

Plaatskenmerk:

Mijn Documenten/ Filosofische bibliotheek

 

Extract:

"No social philosophy that denies the singular import of suffering, and the corresponding desire to overcome that suffering, can properly grasp human social reality. Thus, in the 1933 essay “Materialism and Metaphysics” Horkheimer writes that “man's striving for happiness is to be recognized as a natural fact requiring no justification” (p. 44). Prior to any critique of metaphysics, materialism rests on the basic recognition of suffering and the desire for happiness. Suffering and happiness are in some sense “properly basic”; their significance is evident, in no need of justification, and foundational to materialist social theory." (2.1. Suffering and the Desire for Happiness)

De crisis van muziek

Referentie:

Adorno, Theodor W., "On the Contemporary Relationship of Philosophy and Music", in: Essays on Music, selected, with introduction, commentary, and notes by Richard Leppert, new translations by Susan H. Gillespie, Berkeley - Los Angeles: University of California Press, 2002, p. 135-161 (oorspronkelijke uitgave: Gesammelte Schriften, vol. 18, Musikalische Schriften V: Theorie der neuen Musik, Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1984).

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

"The crisis of music, which needs no introduction, does not have to do merely with the difficulties of consistent and meaningful form-creation, not merely with the commercial hardening and leveling of musical life, not merely with the rupture between autonomous production and the public. Instead, all this has accumulated to the point where quantity is translated into quality." (p. 135)

De moderne theorie van de kolonialisatie

Referentie:

Marx, Karl, Het Kapitaal. Kritiek van de politieke economie, Vertaling Isaac Lipschits, Herziening en verklarende noten Hans Driessen e.a., Amsterdam: Boom, 2010, 750 p. (oorspronkelijke uitgave: Das Kapital. Kritik der politischen Oekonomie, Hamburg: Meissner, 1867).

 

Plaatskenmerk:

Eigen bibliotheek

 

Extract:

"De politieke economie verwart principieel twee verschillende soorten particuliere eigendom, waarvan het ene berust op de eigen arbeid van de producent, het andere op de uitbuiting van arbeid van anderen. Men vergeet dat het laatste niet alleen in directe tegenstelling staat tot het eerste, maar ook slechts op het graf ervan gedijt." (p. 717)